تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون با توجه به مقدار بسیار زیاد مواد آلی و ترکیبات سمی در این پساب ها اهمیت بالایی دارد. فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون که به اختصار OMW (Olive Mill Wastewater) نامیده میشود، حاوی مواد آلی، آب و نمک های معدنی است که بخش آلی آن بعد از ورود به طبیعت باعث آسیب های جدی به محیط زیست می شود. این نوع پساب ها نیاز به تصفیه فاضلاب صنعتی دارند. به همین دلیل روش های تصفیه فاضلاب کارخانه روغن زیتون که ترکیبی از چند فرآیند هستند روی این پساب ها اجرا می شوند. در ادامه نحوه تصفیه پساب صنایع تولید روغن زیتون، مزایا و معایب آنها را بررسی خواهیم کرد.
دلیل تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون
ایران مانند سایر کشورهای خاورمیانه نقش مهمی در تولید روغن زیتون و سایر فرآورده های این محصول کشاورزی ارزشمند دارد. علیرغم مزایای متعدد زیتون، در روند روغن گیری از آن ترکیبات سمی گوناگونی وارد پساب ها میشود. در حالت کلی در این صنعت 45 درصد مواد ذائد و آلاینده های مایع و 32 درصد مواد نیمه جامد و تکه های باقی مانده از زیتون و هسته و غیره وجود دارد.
مواد آلاینده مایع که اغلب مواد آلی هستند، شامل شکر، اسیدهای آلی، ترکیبات نیتروژن دار و چربی ها است. علاوه براین، در این پساب ها فنل و hydroxytyrosol,tyrosol, catechol, methylcatechol, caffeic acid و catechol-melaninic وجود دارد که بسیار خطرناک هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده، بار آلودگی فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون هزار برابر بیشتر از فاضلاب شهری است!
مقدار مواد آلاینده موجود در فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون در جدول زیر مشخص شده اند:
| آب | : 83 تا 96% |
| نمک های معدنی | 0.5 تا 2 % |
| شکر | 1 تا 8 % |
| ترکیبات نیتروژن دار | 0.5 تا 4.2 % |
| اسیدهای آلی | 0.5 تا 1.5 % |
| چربی | 0.02 تا 1 % |
| فنول و پکتین | 1 تا 1.5 % |
به دلیل وجود این مواد آلاینده در فاضلاب کارخانه های روغن زیتون، BOD و COD آنها به ترتیب تا 100 و 220 کیلوگرم بر مترمکعب افزایش پیدا می کند. در نتیجه ورود آنها به طبیعت باعث آلودگی آب های سطحی، تشکیل لایه های روغنی روی آب و انتشار بوی بسیار بد در محیط زیست می شود. علاوه براین، ورود این فاضلاب به محیط زیست بدون تصفیه منجر به فرسایش خاک های کشاورزی می شود. به همین دلیل تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون در تمام دنیا جدی گرفته شده و از خروجی آن می توان برای آبیاری مزارع کشاورزی و غیره استفاده کرد.
در نتیجه می توان گفت، با تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون نه تنها از آلوده شدن محیط زیست جلوگیری خواهد شد، بلکه مصرف آب را با بازچرخانی فاضلاب کاهش می دهد.
روش تصفیه فاضلاب صنایع روغن زیتون
با توجه به نوع آلاینده های موجود در فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون و بالا بودن مقدار مواد آلی، روش های بیولوژیکی در تصفیه این نوع فاضلاب اهمیت بیشتری دارند. در حالت کلی تنها با یک روش نمی توان این نوع پساب را تصفیه کرد و مجموعه ای از روش های هوازی و بی هوازی، انعقاد و فیلتراسیون مورد نیاز است که با توجه به ویژگی های فاضلاب تعیین می گردند و در پکیج تصفیه فاضلاب پیاده سازی می شوند.
در حالت کلی در روند تصفیه پساب صنایع تولید روغن زیتون روش ها منحصر به فرد و کاملا استاندارد ارائه نشده و ترکیبی از چند فرآیند در آن به کار می رود. چون هر یک از روش ها دارای نقاط ضعف متعدد بوده و اغلب آنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشند.
روش های ارائه شده برای تصفیه پساب روغن زیتون شامل موارد زیر است:
تصفیه فیزیکی یا پیش تصفیه
با توجه به اینکه در فاضلاب کارخانه های روغن زیتون مقدار زیادی ذرات معلق و جامد وجود دارد، لذا در ابتدایی ترین مرحله باید ته نشینی و جداسازی این ذرات انجام شود. روش های مختلفی برای این کار وجود دارد از قبیل استفاده از آشغالگیر و قرار دادن فاضلاب در حالت سکون برای ته نشینی ذرات!
تصفیه بی هوازی
با توجه به مقدار زیاد مواد آلی در این نوع فاضلاب، روش های بیولوژیکی در روند تصفیه آنها کاربرد دارند. با ورود فاضلاب به حوضچه و مخازن سرپوشیده و بسته باکتری ها مواد آلی را تجزیه می کنند. برای اجرای این فرآیند ابتدا باید پیش تصفیه انجام شود. باکتری ها با تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب اکسیژن آنها را ازاد و مصرف می کنند. تکه های باقی مانده از مواد آلی تجزیه شده به مرور در کف مخزن ته نشین شده و لایه های لجن را تشکیل می دهند. مدت زمان ماند فاضلاب در این مرحله تا حد زیادی به مقدار فاضلاب بستگی دارد.
تصفیه هوازی فاضلاب
با استفاده از سیستم های هوادهی عمقی، سطحی و شناور در این فاز اکسیژن مورد نیاز باکتری ها تامین میشود. در این مرحله ترکیبات حاوی نیتروژن هدف قرار گرفته و توسط باکتری ها تجزیه می شوند. این روش به دلیل هزینه زیاد سیستم های هوادهی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
تصفیه فاضلاب روغن زیتون با نانو
استفاده از فناوری نانو در روند تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون اثرات مثبت متعددی دارد. هدف اصلی استفاده از این روش، حذف ترکیبات فنولی است که با روش های بیولوژیکی از بین نمی روند. برای این منظور غشاهای نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون استفاده میشود. منافذ بسیار ریز این غشاها مانع بزرگی در برابر عبور ترکیبات فنولی بوده و تصفیه از این طریق انجام میشود.
تصفیه فاضلاب روغن زیتون با الکتروکواگولاسیون و اکسیداسیون پیشرفته
یکی از بهترین روش های تصفیه پساب کارخانه های روغن زیتون، الکتروکواگولاسیون است. الکتروکواگولاسیون برای انعقاد ذرات چربی معلق در فاضلاب استفاده شده و برای پیاده سازی آن صفحات کاتد و آند نقش مهمی دارند. با ورود الکترود در فاضلاب یون های فلزی تولید شده و باعث اتصال ذرات معلق و ایجاد لایه های لخته مانند میشود. یکی از مهم ترین مزایای این روش، تولید لجن کم است که در کاهش هزینه ها موثر است. علاوه براین، هیچ ماده شیمیایی در آن استفاده نشده و ترکیبات مضر جانبی تولید نمی شود.
یکی از چالش های مهم در این روش، حلقه های بنزینی در ترکیبات پلی فنل موجود در فاضلاب است. این ترکیبات روند تصفیه بیولوژیکی را با چالش مواجه می کنند. به همین دلیل با اکسیداسیون پیشرفته می توان نسبت به حذف آنها اقدام کرد. متناسب با مقدار و ویژگی های فاضلاب می توان از اکسیدکننده های قوی از قبیل ازن، مواد شیمیایی و UV در این مرحله استفاده کرد.
طراحی و ساخت پکیج تصفیه فاضلاب صنایع تولید روغن زیتون
همان طور که در طول متن اشاره شد، روش و فرآیند خاصی برای تصفیه این نوع فاضلاب ارائه نشده است. بعد از آنالیز دقیق فاضلاب و محاسبه دبی و غیره چندین فرآیند به صورت مرحله ای انتخاب و در پکیج تصفیه فاضلاب روغن زیتون پیاده سازی میشود. صدرامهاب یکی از مراکز شناخته شده در زمینه طراحی و تولید این تجهیزات و پکیج ها به صورت سفارشی و اختصاصی است. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان صدرامهاب از طریق راه های ارتباطی پایین صفحه استفاده کنید.
